Travmatik Olaylarda Psikolojik İlkyardım

Psikoloji
Gökçen Gökçe Kayalar

Gökçen Gökçe Kayalar Uzman Psikolog

COVID-19 gibi salgın hastalık, afet ya da olağan dışı olaylar sonrasında bireylerde farklı şiddette ve yoğunlukta akut travmatik stres tepkileri ortaya çıkabilir. Özellikle COVID-19 açısından düşünürsek zaman içerisinde sürecin kontrol edilememesi, salgının artması gibi durumların söz konusu olması durumunda kişilerde şok tepkileri; aşırı korku, panik veya donakalma tepkileri; unutkanlık, dalgınlık ve dikkati yoğunlaştırma güçlükleri; irkilme ve tetikte olma hali; mantıklı düşünme ve karar vermede zorlanma, duyguların küntleşmesi; çevreyi farklı, tuhaf, gerçek dışı algılama gibi belirtiler müdahale edilmesini gerektirebilir. Bu nedenle, bireyleri yeniden psikolojik olarak stabil duruma döndürmek, duygusal olarak sakinlik ve denge halinin sağlanmasına yardımcı olmak amacıyla stabilizasyon tekniklerinden yararlanılır.

Yoğun korkunun yaşandığı bunun gibi durumlarda bir ruh sağlığı çalışanına hızlıca ulaşmak çok kolay olmayabilir. Bu nedenle psikolojik iyilik halini sürdürebilen kişilerin yakınlarındaki bu kişilere hızlıca destek olmasını sağlayacak tekniklerden birisi “Grounding (Topraklama) Tekniği” adı verilen yöntemdir. Bu tekniklerin yardımıyla, dikkatin dış dünyaya yönlendirilmesi ve bu sayede duyguların dengelenmesi ve stabilizasyonunun sağlanması amaçlanır.

Aşağıda yetişkin bireyler için uygulaması basit bir uygulama yönergesi sunulmuştur.

  1. Ellerinizi ve ayaklarınızı serbest bırakacak şekilde, rahat bir pozisyonda oturun.
  2. Nefesinizi yavaş ve derin şekilde alıp vermeye başlayın.
  3. Etrafınıza bakın ve sizde herhangi bir rahatsızlık ya da stres hissi uyandırmayan beş objenin adını söyleyin.
  4. Yavaş ve derin nefes alıp vermeye devam edin.
  5. Şimdi etrafınızda duyduğunuz seslere kulak verin ve sizde herhangi bir rahatsızlık ya da stres hissi uyandırmayan beş sesin ne olduğunu söyleyin.
  6. Yavaş ve derin nefes alıp vermeye devam edin. 
  7. Şimdi ellerinizle saçlarınıza, yüzünüze ve bacaklarınıza dokunun.
  8. Ve şimdi bedensel duyumlarınıza ve nasıl hissettiğinize dikkat etmeye çalışın ve sizde herhangi bir rahatsızlık ya da stres hissi uyandırmayan beş hissin ne olduğunu söyleyin.
  9. Nefesinizi yavaş ve derin şekilde alıp verin.

Benzer bir uygulama çocuklarla uygulandığı durumda daha kısa ve anlaşılır ifadelerin tercih edildiği bir biçimde uygulanabilir. Çocuklara yönelik topraklama uygulamalarında dikkati dış uyaranlara yönlendirirken renklerden faydalanmak önerilmektedir. Örneğin; “Şimdi oturduğun yerden etrafına bak ve gördüğün beş rengi söyle.” “Burada yeşil renkte bir şey görüyor musun?” “Kaç tane sarı renkte eşya var?”….

Unutulmamalıdır ki; bu teknik kişilerin anlık olarak gerçeklik duygusundan uzaklaştığı anlarda kısa süreli olarak kişinin hızlıca psikolojik olarak toparlanmasını sağlayan bir tekniktir; ancak uzun süren kaygı durumlarında mutlaka bir ruh sağlığı çalışanından destek almak gerekir.

Medihis'e üye olarak sağlık merkezimizin psikolog, diyetisyen ve fizyoterapist dahil tüm polikliniklerindeki çevrim içi hizmetlerinden faydalanabilirsiniz. Üye olduktan sonra doktorlarım seçeneğini tıklayarak randevu alabilirsiniz.